Hvernig félag er Ardian?
Ardian France SA er langtíma innviðafjárfestir og eitt stærsta sjóðsstýringarfyrirtæki Evrópu með um 130 milljarða Bandaríkjadala í stýringu. Meðal fjárfesta í Ardian eru ríkisstofnanir, lífeyrissjóðir, tryggingafélög og stofnanafjárfestar.
Innviðadeild Ardian, Ardian Infrastructure, hefur undanfarin fimm ár lagt aukna áherslu á fjárfestingar í stafrænum innviðum, auk orku- og samgönguinnviða. Hér má nefna ráðandi hlut í INWIT, stærsta farsímaturnafélagi Ítalíu (sem sérhæfir sig í eignarhaldi og rekstri farsímaturna fyrir fjarskiptafélög), 26 prósenta hlut í EWE, leiðandi orku- og fjarskiptafyrirtæki í Þýskalandi sem leggur einnig fjarskiptakerfi, auk hluta í vind- og sólarorkufélögum á Spáni og Ítalíu. Félagið hefur mikla reynslu í rekstri mikilvægra innviða um allan heim.
Félagið var stofnað árið 1996 af Dominique Senequier, er með höfuðstöðvar í París, Frakklandi og 15 skrifstofur um heiminn, þar af átta í Evrópu. Um 900 manns vinna hjá Ardian.
Má búast við verðhækkunum á þjónustu Mílu í kjölfar sölunnar?
Míla annast fjarskiptaþjónustu á heildsölustigi. Hingað til hefur félagið fyrst og fremst séð fyrir tengingum og tæknilausnum fyrir starfsemi Símans. Breytingin við sölu Mílu felst í því, að félagið verður sjálfstætt þjónustufyrirtæki á fjarskiptamarkaði, sem býður öllum fjarskiptafélögum þjónustu sína, jafnt ljósleiðaratengingar og sendaþjónustu í farsímakerfi félagsins.
Samhliða sölunni er gerður ítarlegur þjónustusamningur milli Mílu og Símans sem tryggir Símanum óbreytt verð frá því sem gilt hefur í samskiptum þessara aðila. Salan kallar þannig ekki á verðhækkanir á þjónustu Símans og öðrum fjarskiptafélögum býðst að kaupa þjónustu á sambærilegum kjörum.
Verðlagning á þjónustu fjarskiptafyrirtækja á Íslandi byggir á gildandi fjarskiptalögum. Samkvæmt þeim hefur Fjarskiptastofa heimild til þess að grípa inn í verðlagningu þjónustu að undangengnum ákveðnum skilyrðum. Heimildir stjórnvalda til þess að hlutast til um verðlagningu á þjónustu fjarskiptafélaga eru mun víðtækara en í öðrum atvinnugreinum.
Í dag eru í gildi víðtækar kvaðir á Mílu sem lúta að flestum þjónustuþáttum sem fyrirtækið býður. Samkvæmt nýjum fjarskiptalögum er Fjarskiptastofu veittar talsverðar heimildir til inngripa, ef þörf krefur og skilyrði eru fyrir hendi.
Verður dregið úr fjárfestingum Mílu eftir kaupin?
Nei, þvert á móti. Ardian hefur lýst því yfir að hraða eigi fjárfestingum á landsbyggðinni. Íslensk stjórnvöld hafa lengi haft þá stefnu að ljúka þurfi háhraðanetstengingu um allt land og ætla nýir eigendur Mílu og að hraða þeirri uppbyggingu. Ljósleiðaravæðing er eitt mikilvægasta byggðamál Íslands og Ardian hefur fjármuni og Míla þekkingu til að láta verkin tala í þessum efnum. Uppbygging 5G farsímanets er annað umfangsmikið verkefni sem lagt verður í.
Hvaða áhrif hafa kaup Ardian á Mílu í samkeppnisumhverfið á íslenskum fjarskiptamarkaði?
Sala Símans á Mílu til Ardian leiðir til heilbrigðara samkeppnisumhverfis. Eignatengsl milli Símans og Mílu hafa verið rofin, en samkvæmt íslenskum eftirlitsaðilum mun það leiða til aukinnar samkeppni á bæði heildsölu- og smásölumörkuðum fjarskipta. Helstu keppinautar Símans hafa löngum lagt áherslu á mikilvægi þess að rjúfa eignatengsl á milli Símans og Mílu og mæltust til þess að Samkeppniseftirlitið heimilaði söluna með skilyrðum.
Nokkrar staðreyndir um samkeppnisumhverfið á fjarskiptamarkaði í dag:
- Um 85 prósent íslenskra heimila eru með aðgang að ljósleiðara frá öðrum en Mílu. Ljósleiðaranet Mílu nær aðeins til um 75 prósenta íslenskra heimila.
- Samkeppnisumhverfi ræður mestu um hvernig verðlagningu er háttað og viðskiptavinir geta auðveldlega fært sig á milli þjónustuaðila eftir hentugleika á hverjum tíma.
- Míla er með um 37 prósent virkra heimilistenginga á ljósleiðara meðan aðrir markaðsaðilar eru með um 63 prósent hlutdeild á sama markaði.
- Á Mílu hvíla kvaðir um verðlagningu á koparheimtaugum og þar er verðlagningin kostnaðargreind í samræmi við opinberar reglur. Vinna við niðurlagningu koparkerfis er einnig hafin.
- Á Mílu hvíla kvaðir á stofnlínumarkaði og þar er verðlagning kostnaðargreind í samræmi við opinberar reglur.
Verður þjónustusamningur Símans og Mílu til þess að minnka samkeppni?
Með sölu Mílu til Ardian og íslenskra lífeyrissjóða hefur orðið sú grundvallarbreyting að það sem kallað er lóðrétt samþætting Símasamstæðunnar hefur verið rofin. Míla og Síminn eru nú ótengdir aðilar sem eiga í viðskiptum á grundvelli þjónustusamnings.
Slíkt rof á eignatengslum hefur lengi verið keppikefli eftirlitsaðila á Íslandi á þeim forsendum að það sé hagfellt samkeppni á fjarskiptamarkaði. Míla hefur enda, sem sjálfstætt fyrirtæki á hörðum samkeppnismarkaði, alla hvata til þess að bjóða öðrum fjarskiptafyrirtækjum heildsöluþjónustu sína á sem samkeppnishæfustum kjörum.
Er Ardian fyrsti erlendi aðilinn sem kemur að eignarhaldi Mílu eða virkra fjarskiptainnviða á Íslandi?
Nei, svo er ekki. Í kjölfar þess að Síminn var skráður á markað árið 2015 eignuðust erlendir sjóðir umtalsverðan hlut í Símanum og þar af leiðandi í Mílu og virkum fjarskiptainnviðum fyrirtækisins. Meðal þessara erlendu aðila voru fyrirtæki á borð við Eaton Vance, Lansdowne, Fidelity og Wellington Management. Heildareign þeirra var nærri 25 prósent þegar mest var þó lengst af hafi eignarhlutur þeirra verið um 22 prósent.
Er hætta á að öryggi fjarskiptasambands við útlönd minnki eftir söluna til Ardian?
Nei, breyting á eignarhaldi á Mílu hefur ekki nein áhrif á tengingar Íslands við útlönd. Fyrirtækið FARICE, sem er í eigu íslenska ríkisins, ber meginábyrgðina á alþjóðatengingum Íslands. Síðasta áratug hefur Míla séð um tengingu frá landtökustað sæstrengja á Íslandi að tengimiðjum höfuðborgarsvæðisins. Það sem breytist nú er að Míla mun aðeins sjá um flutning innanlands um elsta sæstrenginn, FARICE-1, og mun ekki koma að flutningum fyrir aðra sæstrengi. Samningur Mílu við Farice um gagnaflutning skilgreinir nákvæmlega það þjónustustig sem þarf fyrir öryggi rekstrar.
Er raunverulegur munur á því hvort eigendur Mílu séu innlendir eða erlendir fjárfestar?
Breytt eignarhald Mílu breytir ekki hvaða lög og reglur gilda um fyrirtækið. Starfsemin er áfram vera undir eftirliti og kvöðum frá Samkeppniseftirlitinu og Fjarskiptastofu.
Af hálfu Fjarskiptastofu hvíla meðal annars eftirfarandi kvaðir á Mílu:
- Jafnræðiskvöð sem felur í sér að fyrirtæki sem hafa umtalsverðan markaðsstyrk er skylt að gæta jafnræðis með tilliti til samtenginga og aðgengis. Það þýðir að slíkt fyrirtæki verður að bjóða öllum sambærilegum aðilum þjónustu á sömu kjörum, skilmálum, og tímamörkum við sambærilegar aðstæður.
- Gagnsæiskvöð í tengslum við samtengingu eða aðgang sem þýðir að fyrirtæki geta þurft að birta opinberlega tilteknar upplýsingar, svo sem bókhaldsupplýsingar, verð, tækniforskriftir, upplýsingar um eiginleika neta og væntanlega þróun þeirra, auk skilmála og skilyrða fyrir framboði og notkun.
- Kvöð um eftirlit með gjaldskrá sem felur meðal annars í sér að gjaldskrá miðist við kostnað ásamt hæfilegum hagnaði og að Fjarskiptastofa hafi heimildir til að sannreyna það.
- Kvöð um færslu kostnaðarbókhalds til að tryggja að sanngjörnum, hlutlægum og gagnsæum viðmiðum sé fylgt við útdeilingu kostnaðar á einstakar þjónustutegundir þegar kvaðir um eftirlit með gjaldskrá hafa verið lagðar á fyrirtæki.
Ættu fjarskiptainnviðir að vera í opinberri eigu?
Grunnnet fjarskiptainnviða Íslands hafa verið í eigu einkafyrirtækja í 17 ár, eða frá því ríkið seldi Landsímann. Ástæðan fyrir sölu Símans var að komin var á samkeppni á fjarskiptamarkaði og stefna stjórnvalda var að ríkið ætti ekki að standa í samkeppnisrekstri.
Evrópskt regluverk gerir ráð fyrir að fjarskipti sé samkeppnismarkaður og það á líka við um fjarskiptainnviði. Íslensk umgjörð hefur unnið að því að búa til samkeppni á fjarskiptamarkaði og í fjarskiptainnviðum. Á móti leggja stjórnvöld ríkar kvaðir á Mílu, meðal annars er varðar rekstraröryggi og þjóðaröryggi. Evrópskt regluverk gerir ráð fyrir því að til staðar séu sérhæfðar opinberar stofnanir í hverju ríki sem hafi m.a. það hlutverk að hafa eftirlit með fyrirtækjum sem reka fjarskiptainnviði og á það nær eingöngu við um Mílu á Íslandi, en í nær engum mæli um keppinauta Mílu.
Var verið að selja kerfi sem almenningur hefur á undanförnum árum greitt fyrir uppbyggingu á í gegnum sveitarfélögin eða ríkissjóð?
Míla hefur keypt eða tekið þátt í útboðum sveitarfélaga um lagningu ljósleiðarakerfa sem hafa fengið fjárframlög frá ríkinu úr verkefninu „Ísland ljóstengt“. Míla hefur greitt fyrir þau kerfi verð sem tekur mið af markaðsvirði. Aðrir á markaði (samkeppnisaðilar Mílu) hafa einnig keypt eða tekið þátt í útboðum á sömu forsendum.
Opinber stuðningur er nauðsynlegur af því að ljósleiðaravæðing dreifbýlis hefði ólíklega orðið á hreinum markaðslegum forsendum. Því hefðu notendur þurft að bera stærsta hluta fjárfestingarinnar. Forsenda þess að þessi kerfi urðu að veruleika var opinber stuðningur við upphaflegu fjárfestinguna. Hann var veittur á markaðslegum forsendum, það er í gegnum útboð. Til framtíðar eru þessi kerfi síðan rekin á markaðslegum forsendum. Þar koma Míla og aðrir markaðsaðilar að, svo sem Tengir, Snerpa, Míla og Gagnaveita Reykjavíkur (nú Ljósleiðarinn) en þau hafa öll tekið þátt í svona verkefnum og staða Mílu er því eins og annarra á markaði.
Ógnar salan á Mílu þjóðaröryggi? Er meiri hætta á að upplýsingar almennings og hins opinbera rati í rangar hendur eftir söluna?
Fjarskiptainnviðir Mílu uppfylla kröfur ríkisins um þjóðaröryggi. Líkur á gagnaþjófnaði og njósnum aukast ekki við söluna, en árásir á innviði eru almennt ólíklegri en árásir á einstaka notendur og útstöðvar. Árásir á innviði þekkjast þó en Míla tekur öryggi fjarskipta alvarlega og er vel meðvitað um hlutverk sitt í þeim efnum. Þar má nefna að Míla er með ISO 27001 vottun um upplýsingaöryggi og starfar samkvæmt upplýsingaöryggisstefnu til að tryggja viðskiptavinum sínum örugga og trausta þjónustu.
Stýring á öllum búnaði verður áfram í íslenskri lögsögu eftir söluna og lykilbúnaður Mílu kemur frá traustum framleiðendum, að uppistöðu frá Ericsson í Svíþjóð, Cisco i Bandaríkjunum og Nokia í Finnlandi. Gerður hefur verið sérstakur samningur milli Mílu og íslenska ríkisins um atriði sem varða þjóðaröryggi og sett voru sérstök ný ákvæði í fjarskiptalög í upphafi árs um þjóðaröryggi.
Hver er saga Mílu?
Íslenska ríkið seldi Símann árið 2005 og þá voru fjarskiptainnviðirnir sem nú eru inni í Mílu hluti af Símanum. Eftir söluna voru innviðirnir aðskildir frá Símanum og settir inn í nýtt félag sem fékk nafnið Míla.
Helstu tímamót í sögu Mílu:
2005 - Íslenska ríkið selur Símann. Söluverðið var 66,7 milljarðar króna, sem eru 149,5 milljarðar að núvirði. Kaupandi Símans var Skipti ehf. sem var í leitt af Exista.
2007 - Míla stofnuð og grunn fjarskiptanet Símans sett í sér félag.
2013 - Mikilvægar heildsöluafurðir færðar frá Símanum og yfir til Mílu ásamt því að fullur aðskilnaður var gerður á milli Símans og Mílu. Innleitt var viðamikið aðgangsstýringarkerfi sem tryggði að upplýsingar bærust ekki á milli heildsölu og smásölu ásamt því að stjórnsýsla og rekstur Mílu varð aðskilinn móður- og systurfélögum.
2015 - Síminn er skráður á markað. Erlendir sjóðir kaupa í Símanum en meðal erlendra aðila voru Eaton Vance, Lansdowne, Fidelity og Wellington Management. Heildareign þeirra var nærri 25 prósent þegar mest var þó lengst af hafi eignarhlutur þeirra verið um 22 prósent.
2015 - Míla hefur formlega lagningu ljósleiðara alla leið inn á heimili. Áður hafði ljósleiðari og innviðir fyrir ljósleiðara aðeins verið settir í ný hverfi í byggingu. Koparkerfið sá um flutning þjónustu síðustu metrana.
2016 - 30.000 heimili höfðu aðgang að ljósleiðara yfir kerfi Mílu við lok árs 2016. Á sama tíma voru um 78 þúsund heimili á SV-horninu með aðgang að öðru ljósleiðarakerfi.
2020 - Yfir 95 þúsund heimili komin með aðgang að ljósleiðarakerfi Mílu. Á sama tíma voru yfir 100 þúsund heimili á SV-horninu með aðgang að öðru ljósleiðarakerfi.
2021 - Síminn kemst að samkomulagi við alþjóðlega sjóðastýringafyrirtækið Ardian um kaup þess síðarnefnda á öllu hlutafé í Mílu ehf.
2022 - Sala Mílu til Ardian gengur í gegn með samþykki Samkeppniseftirlitsins
Hvernig er samband Mílu og Símans eftir söluna til Ardian?
Með sölunni hafa öll eignatengsl á milli Mílu og Símans verið rofin. Míla er nú sjálfstætt heildsölufyrirtæki á fjarskiptamarkaði. Það þýðir að öll fjarskiptafyrirtæki, bæði Síminn og keppinautar hans, eru í sömu stöðu gagnvart Mílu og get nýtt sér þjónustu Mílu á sömu forsendum.
Samhliða sölunni gerðu Míla og Síminn með sér þjónustusamning til 15 ára. Hann gerir Símanum kleift að bjóða viðskiptavinum sínum áfram sömu þjónustu og verið hefur í gegnum kerfi Mílu. Öllum fjarskiptafyrirtækjum stendur til boða að gera sambærilega þjónustusamninga, á sambærilegum kjörum.
Samband Mílu og Símans er því hefðbundið viðskiptasamband á milli heildsöluaðila og þjónustuveitenda.
Hver verða áhrif Símans á fjárfestingastefnu Mílu?
Míla og nýir eigendur Mílu munu hafa lokaorðið um allt sem viðkemur fjárfestingarstefnu Mílu. Síminn hefur ekkert um það að segja, að öðru leyti en sem kröfuharður viðskiptavinur Mílu með þarfir um öryggi og útbreiðslu eins og aðrir viðskiptavinir, enda mun Síminn ekki hafa nein eignatengsl við Mílu.
Fjárfestingar í þjónustu Mílu munu þó að sjálfsögðu miða að því að svara þörfum viðskiptavina Mílu sé mætt. Míla hefur enda sömu áætlanir og flest önnur fyrirtæki sem stunda virkan atvinnurekstur, það er að mæta eftirspurn markaðarins, og á það við um alla viðskiptavini sama hvort það verður Síminn eða önnur fjarskiptafyrirtæki. Allir viðskiptavinir Mílu hafa þannig sömu möguleika á að óska eftir þjónustu Mílu sem eftir atvikum krefst tiltekinnar fjárfestingar, en það er svo Mílu að meta og ákveða hvernig fjárfestingum fyrirtækisins er háttað.
Er Ardian eini eigandi Mílu?
Nei, íslenskir lífeyrissjóðir eiga 10 prósenta hlut í gegnum sérstakt félag fjármagnað af innviðasjóðnum Innviðir fjárfestingar II sem rekinn er af Summu rekstrarfélagi hf og meðfjárfestum sem eru þrír íslenskir lífeyrissjóðir.
